Osoba, która nie płaci alimentów w określonych przypadkach musi liczyć się z odpowiedzialnością karną. Art. 209 § 1 Kodeksu karnego został zmieniony i od dnia 31 maja 2017 r. ma następujące brzmienie: „Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W poprzednim stanie prawnym w art. 209 k.k. użyte było słowo „uporczywie”. Należało zatem osobie niepłacącej alimentów udowodnić jej negatywne nastawienie psychiczne do płacenia alimentów oraz wielokrotność zaniechań przez pewien dłuższy czas. Obecnie słowo „uporczywie” zastąpiono innymi warunkami. Aby doszło do przestępstwa, zaległość musi stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące (np. jeżeli alimenty zasądzono w kwocie 500 zł miesięcznie, to zaległość musi wynosić co najmniej 1500 zł).
Z przepisu art. 209 § 1 k.k. usunięto również konieczność wystąpienia skutku w postaci narażenia osoby uprawnionej (np. dziecka) na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, dzięki czemu byt przestępstwa nie jest zależny od wystąpienia tego skutku. Jeżeli jednak taki skutek wystąpi, sprawcy grozi surowsza odpowiedzialność. Podlega on bowiem wtedy grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Aby można było ścigać przestępstwo niealimentacji, konieczny jest wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a odbywa się z urzędu.
Sprawca może uniknąć kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.
adwokat Aleksandra Białkowska